Tekrar prostat biyopsisi, daha önce biyopsi yapılan ancak kanser tespit edilemeyen bazı hastalarda uygulanan biyopsi işlemidir. Bu duruma tekrar biyopsi ya da re biyopsi adı verilir. Ancak bu ilk negatif biyopisiyi takiben ikinci biyopsinin ne kadar süre sonra yapılacağı ile ilgili kesin bir bilgi olmamakla birlikte, geçen süre uzadıkça kanser yakalama oranının arttığı bilinmektedir. Tekrarlanan prostat biyopsinde, prostat kanseri saptama oranını arttırmak için bir çok teknikler denenmiştir. Tekrar biyopsisinde saturasyon prostat biyopsisi ya da manyetik rezonans görüntüleme (MRG) eşliğinde yapılan prostat biyopsisi kullanılmaktadır.
Satürasyon Biyopsisi Nedir?
Ultrason eşiliğinde makattan girilerek yapılan klasik prostat biyopsilerinde (TRUS-PB), prostatın çeşitli yerlerinden olmak kaydıyla 12 adet prostat doku örneği alınır. Ancak prostat boyutları büyüdükçe, klasik prostat biyopsilerin kanserli dokuyu yakalama şansı düşmektedir. Bu yüzden büyük prostatlar için daha fazla sayıda biyopsi örneğinin alınması gerekmektedir. Ayrıca klasik TRUS-PB ile prostatın bazı bölgelerinden doku örneği alınamamaktadır. Prostat kanseri nedeniyle ameliyat olan hastaların çıkarılan prostatlarının içinde, prostat kanser hücrelerinin dağılımı araştırılmıştır. Kanser dokusunun en sık olarak prostatın orta kısmında, ikinci sıklıkta ise prostatın apeks adı verilen uç kısmında olduğu gösterilmiştir. Ayrıca prostatın ön yüzüne yerleşen kanserleri saptamak, arka yüzüne yerleşen kanserleri saptamaktan daha zordur ve daha fazla sayıda biyopsi örneği almayı gerektirir. Bu nedenlerden dolayı bazı durumlarda biyopsi sırasında en az 20 biyopsi örneği alınması gerekir. Bu biyopsi işlemine satürasyon biyopsisi adı verilir. Satürasyon biyopsisi sırasında daha çok prostatın anterior ve apikal bölgelerinden doku parçaları alınır.
Daha önce bir kez biyopsi yapılan ve kanser tespit edilemeyen hastalarda, satürasyon biyopsisi ile yapılan tekrar biyopside kanser saptama oranı %33 dür. Birden fazla biyopsi yapılan hastalarda kanser yakalama oranı ise %24 dür. Satürasyon biyopsisi yapılan hastaların hemen hepsinde geçici olarak kanlı idrar, kanlı meni ve makattan kan gelmesi gibi durumlar görülebilir.
Multiparametrik Manyetik Rezonans Görüntüleme Eşliğinde Yapılan Prostat Biyopsisi
Multiparametrik Manyetik Rezonans Görüntüleme (MP-MRG), prostat bezinin anatomik ve moleküler yapısı ile birlikte fonksiyonel özellikleri hakkında bilgiler de sağlar. Prostat kanserinin tespitinde en son teknoloji olarak kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Prostat biyopsi öncesinde biyopsi alınacak alanların tespitinde kullanılır. Ayrıca ilk biyopside kanser tespit edilemeyen ancak kanser şüphesi devam eden kişilerde yapılacak tekrar biyopsi için Multiparametrik Manyetik Rezonans Görüntüleme giderek artan bir şekilde kullanılmaktadır.
Yapılan çalışmalarda, MP-MRG kılavuzluğunda uygulanan prostat biyopsisilerinde, klasik prostat biyopsisi ile tespit edilemeyen prostat kanserlerinin tespit edildiği gösterilmiştir. Bu çalışmada daha önce bir veya daha fazla biyopsi yapılış ancak prostat kanseri tespit edilememiş olan hastalarda, MP-MRG ile tespit edilen şüpheli alanlardan MRG kılavuzluğunda alınan prostat biyopsilerinde %40 oranında prostat kanseri tespit edilmiştir. Yapılan başka bir çalışmada ise, daha önceden en az iki defa klasik prostat biyopsisi yapılıp da kanser tespit edilemeyen hastalar incelenmiştir. Bu hastalara MP-MRG kılavuzluğunda yapılan prostat biyopsilerinde prostat kanseri yakalanma oranı %60 olarak bulunduğu bildirilmiştir. Bu durum bize klasik prostat biyopsisi sırasında prostatın bazı bölgelerinin tam olarak görüntülenemediğini ve buralarda yerleşen kanserlerin atlandığını göstermektedir.
Kan PSA değeri yüksek olan ve daha önceki biyopsisinde prostat kanseri tespit edilemeyen hastalarda, tekrar biyopsi kararı vermede MP-MRG’nin kullanılabilir. Bu hastaların gereksiz biyopsilerden korunacağını gösteren çalışmalar yapılmıştır.
MP-MRG, prostat kanserinin görüntülenmesinde önemli bir tetkiktir. Ancak, MRG kılavuzluğunda yapılan prostat biyopsisinde, biyopsi tabancasının kapalı MR tüneli içinde elle ayarlanması gerekir. Bu durum her işlem sonrası hastanın tarayıcı tünel içine girip çıkmasını gerekmektedir. Bu ise zaman kaybına yol açmaktadır. Ancak bu zorluğu ortadan kaldırmak için artık robotlar kullanılmaya başlanmıştır.
Tekrar Prostat Biyopsisi Hangi hastalara Uygulanmalıdır?
Prostat kanseri şüphesiyle prostat biyopsisi yapılan ve kanser tespit edilemeyen yani ilk prostat biyopsisi negatif olan hastalar için tekrar biyopsi kararını vermede bazı kriterler önemlidir. Bu kararı vermede; hastanın yaşı, başka hastalıklarının olup olmadığı, daha önce hangi tür biyopsi yöntemi uygulandığı, önceki biyopside alınan parça sayısı, biyopsi patoloji sonucu, prostatın büyüklüğü ve PSA düzeyi önemlidir. Eğer hastada PSA yüksekliği mevcutsa, prostat muayenesinde şüpheli prostat kanseri açısından şüpheli bulgular varsa biyopsi tekrar edilmelidir. Ayrıca ilk biyopsi patoloji raporunda atipik küçük asiner hücreli proliferasyon ve birden fazla noktada yüksek dereceli prostatik intraepitelyal neoplazi denilen durum varsa prostat biyopsisi tekrar yapılmalıdır. İlk biyopsisi negatif olan hastalarda klasik prostat biyopsisinde (TRUS-PB), prostatın ön yüzü ve apeks bölgesinden yeterli biyopsi dokusu alınamamış olabilir. Bu yüzden, yapılacak olan tekrar biyopside bu bölgelerden de dokuların alınabildiği satürasyon biyopsileri ya da multiparametrik MRG eşliğinde prostat biyopsisi uygulanmalıdır.
